“Các cụ dạy… cấm có sai, mày không nghe thì chỉ có há mồm thôi con ạ…”. Đó là những câu nửa đùa nửa thật mà có thể ai đó cũng giống như tôi, thi thoảng cũng được nghe từ miệng của một người cha người mẹ Việt Nam nào đó. Phải, trong chính cuộc đời tôi, kinh nghiệm từ chính quãng thời gian bất cần không nghe lời ai hết… cho đến khi được hiểu thế nào là phải biết tiếp thu kinh nghiệm người đi trước – tôi vẫn luôn khẳng định rằng, các cụ dạy… cấm có sai.

Nhưng…

Kể cả cái câu chủ đề của bài viết này “An cư lạc nghiệp” cũng chẳng bao giờ sai, vấn đề cái sai… nó nằm ở chính cách bạn, tôi, chúng ta hay nhiều thế hệ sau đang tư duy lệch lạc ý của các cụ

“An cư lạc nghiệp” gốc các cụ muốn nói đến trước khi muốn bắt tay vào một công việc làm ăn thì nên “ỔN ĐỊNH” nơi ăn chốn ở. Chúng ta nghe và nhớ kỹ từ “ỔN ĐỊNH” nhé! Rất quan trọng đấy. Đó là kết tinh tinh hoa thống kê từ ngàn đời của các cụ về việc muốn các con các cháu hiểu được: có “an tâm” trong đời sống gia đình thì sẽ có nền tảng để xây dựng sự nghiệp bằng tất cả thời gian và tâm huyết. Đến đây, lời các cụ… vẫn là chân lý. Hãy nhớ hai từ “ổn định” và “an tâm”

Khổ nỗi, khi xưa nhà đất nó là một câu chuyện khác. Đôi khi chỉ cần đi khai hoang, trồng cây ăn quả, bỏ sức lao động thì cũng không đến nỗi chết đói. Nhưng giờ, câu chuyện khác nhiều rồi. Kinh tế tư bản, đầu cơ kinh tế, đầu cơ tài sản hay nói trắng ra là đầu cơ đất đang là vấn nạn của nền kinh tế thị trường. Người giàu sẽ vẫn mua được nhiều đất để tích trữ, người lái vẫn thổi giá lên, người cần nơi ở thì vẫn cần và ngày càng cần vì đô thị ngày càng chật, do mỗi năm sinh viên đổ dồn về các thành phố lớn và chẳng thằng nào muốn học xong lại về quê cả…

Thế đấy, lẽ tự nhiên là nhu cầu thực về bất động sản, nhà ở thì vẫn tăng đều đều. Nhưng có “cái bọn đáng ghét” nào đó nó cứ giàu và nó cứ ôm cả đống nhà dù đầy người vẫn chẳng có nhà để ở. Cung ít thì giá sẽ tăng, một vài dự án quy hoạch gần sân bay, gần khu kinh tế này khu kinh tế nọ, gần dự án thương mại này kia sẽ cứ “vô tình” mà đẩy giá nhà ngày càng lên cao. Và số đông người trẻ thì thực sự không đủ lực để mua nhà nếu thiếu: tiền bố mẹ người thân cho tiền tiết kiệm cực kỳ nhiều năm, vay ngân hàng hơn nửa giá trị ngôi nhà… Hãy xem ví dụ sau nhé

CÁI NHÌN TRỰC TIẾP VÀO KHẢ NĂNG MUA NHÀ CHO NGƯỜI TRẺ

Lấy ví dụ ở Sài Gòn, trong 5 năm qua giá nhà tăng 50-60% còn nguồn cung nhà giá rẻ thì sụt giảm. Thời điểm năm 2015 giá căn hộ hạng trung bình khoảng 20-21tr đồng/m2 đến nay tăng lên 35-36tr đồng/m2; căn hộ hạng giá rẻ khoảng 16tr đồng/m2 nay tăng lên 24-25tr đồng/m2. Đất nền thì khỏi nói, tăng hơn 100-200% trong 5 năm qua. Các bạn nghĩ trong 5 năm qua, tốc độ tăng trưởng thu nhập của bạn là bao nhiêu %, có kịp so với tốc độ tăng giá nhà không…!

Nhìn về thu nhập nhé, các bạn trẻ có thu nhập 15tr coi như bỏ ra hẳn một nửa để trang trải chi phí cá nhân trong một tháng, trừ thuế TNCN sẽ tiết kiệm được tầm 75tr/năm. Với giá nhà rẻ nhất hiện tại tầm 1- 1,5 tỷ đồng. Tôi đang nói đến một căn chung cư 50-60m2 hai phòng ngủ đủ cho gia đình nhỏ 4 người sống. Bạn sẽ mất 13 năm tiết kiệm để mua được căn 1 tỷ với tiền tiết kiệm hàng năm là 75tr đó. Trong 13 năm tốc độ tăng giá của nhà tiếp tục là bao nhiêu%? Bạn đã tính đến chưa? Lúc bạn tiết kiệm được 1 tỷ, giá nhà nó còn là 1 tỷ không?!

NGƯỜI TRẺ VAY TIỀN MUA NHÀ

Ta thử xét cách vay nợ nhỉ! Hiện tại các ngân hàng đang cho vay đến 70-80% giá trị định giá một căn chung cư trong thời gian tối đa tầm 20 năm. Thường lãi suất năm đầu tiên sẽ được cố định trong mức ưu đãi ở 7-8%. Rất đẹp lòng. Vấn đề là sau đó nó sẽ là lãi thả nổi. Bạn biết lãi thả nổi là gì chứ? Là lấy lãi suất cơ sở và cộng thêm biên độ hơn 4%. Theo như tôi biết thì lãi suất cơ sở của các ngân hàng hiện nay trung bình tầm trên 8% cho các khoản vay dài hạn. Cộng biên độ các bạn sẽ ra lãi thả nổi là 12%/năm

Nếu bố mẹ cho bạn một nửa số tiền thì câu chuyện rất đơn giản, bạn vay 20 năm và số tiền trả trong 5 năm đầu sẽ là nặng nhất với trung bình một tháng phải trả 6-7tr. Các năm tiếp theo do thu nhập bạn tăng lên và số tiền trả bắt đầu giảm xuống dần cho nên câu chuyện không quá đáng lo nếu bạn ăn tiêu phù hợp. Tuy nhiên…

…. nếu không có bố mẹ tài trợ thì mệt mỏi đó. Bạn có thể tiết kiệm được 200-300 tr và mua nhà với số tiền vay là 700-800tr trong 20 năm. Năm đầu tiên bạn phải trả số tiền gần 10tr, sau đó sẽ giảm xuống năm thứ 2 trả trên 9tr, năm thứ 3 tiếp tục dao động trong 9 triệu cho đến hết năm thứ 5 số tiền một tháng phải trả mới về mốc 8tr

=> Nếu thu nhập của bạn là 15tr thì ngay 2 năm đầu tiên bạn đã muốn khóc rồi. Ngoài ra, không ngân hàng nào cho bạn vay để trả một mức cao như thế cả, thường ngân hàng chỉ chấp nhận một mức chi trả tối đa bằng một nửa thu nhập hàng tháng của bạn.

Đấy là chỉ mới muốn mua một ngôi nhà có giá trị 1 tỷ thôi nhé, tức là các điều kiện về đường sá sẽ có thể sẽ phải chấp nhận ở xa so với nơi bạn đi làm, cơ sở vật chất cho sinh hoạt như nước ăn, an ninh, điện hay dịch vụ tòa nhà rất có khả năng sẽ thường xuyên gặp trục trặc gây ức chế thần kinh…

MUA NHÀ SỚM…. ĐƯỢC GÌ, MẤT GÌ

Nói không phải dọa đâu, rất nhiều người bạn bè hay anh chị quen biết tôi đã cảm thấy rất hối hận khi lỡ mua nhà từ rất sớm. Mua nhà sớm, ok có thể trong thời gian đầu những người ngoài xã hội, làng xóm, bạn bè, người quen của bố mẹ, họ hàng sẽ khen bạn đáo để: “Ôi, trẻ thế mà đã mua được nhà, giỏi thật…v…v…”. Nhưng xin nhớ rằng, nếu bạn đã thực sự kiếm được toàn bộ TIỀN MẶT để trả toàn bộ ngôi nhà đó thì bạn hãy nghĩ rằng thực sự lời khen đó đúng với mình. Còn nếu vẫn phải đi vay, xin đừng nghĩ như vậy. Một vài lời khen sẽ thoảng qua như gió, thực tại sẽ vả cho bạn mấy cái khi hàng ngày hàng tháng bạn phải vật lộn với vay nợ.

Sẽ thế nào nếu chi tiêu chỉ đủ trả nợ và chi trả cho những sinh hoạt phí cơ bản. Bạn không định tiết kiệm cho tương lai hay sao??? Trong 20 năm đó bạn phải tiết kiệm, đầu tư nữa. Để làm gì, vì con bạn nó còn một tương lai cần đi học cao hơn, bạn phải nuôi nó gần 20 năm đấy, nhất là ở các thành phố lớn. Thứ hai, bạn còn phải chuẩn bị một kế hoạch cho tuổi già của bạn, đừng trông chờ vào lương hưu bảo hiểm xã hội, hãy đọc bài viết về lạm phát của tôi để biết nó sẽ giết bạn như nào nếu bạn chủ quan.

“AN CƯ LẠC NGHIỆP”

…ta cùng trở lại với nó. Khi mà cuộc sống của bạn chỉ toàn nợ, ưu tiên hàng tháng khi cầm đống tiền mồ hôi nước mắt của mình chỉ để trả cho một chỗ ở, chỗ chui ra chui vào… thì đúng là thảm họa. Cuộc sống còn rất nhiều thứ bạn cần cân bằng và chi tiêu, chứ không chỉ là ngôi nhà. Tôi rất thích trích dẫn câu này của thầy tôi: “Một gia đình mà người phụ nữ cảm thấy không an toàn, gia đình đó chắc chắn không hạnh phúc”. Vì sao?

Vì khi bạn có một ngôi nhà, rất có thể bạn đang ở trong trường hợp đã có gia đình. Khi có gia đình bạn sẽ có rất nhiều chi phí cần phải giải quyết. Tiền lương của hai vợ chồng sẽ phải trả … tiền nhà trước, sau đó mới dùng để lo cho sinh hoạt phí của cả 2, tiền mua bỉm sữa cho con… Tháng nào cũng sẽ căng thẳng, tôi dám chắc chắn luôn. Vì bạn có muốn cuộc sống 5 năm liền chỉ như vậy không, khi mà mua cái áo cái quần cũng phải tính chi li, muốn đưa nhau đi xem phim đi ăn nhân ngày kỷ niệm cũng phải đắn đo,…

Đôi khi nhìn bạn bè không phải trang trải một số tiền lớn như thế mà có thể dành tuổi thanh xuân để trải nghiệm một vài chuyến đi du lịch, học thêm những kỹ năng mới để phát triển nghề nghiệp… phụ nữ, họ sẽ chạnh lòng đấy, sure! Mà các bạn có biết, vào thời kỳ cuối chu kỳ kinh tế các ngân hàng trung ương RẤT THÍCH TĂNG LÃI SUẤT, và khi khoản vay nhà của bạn là lãi suất thả nổi,…. nó rất rủi ro đấy vì tiền trả hàng tháng của bạn có thể sẽ tăng lên chứ không giảm. Hạnh phúc gia đình sẽ cần rất nhiều nỗ lực để không bị phá hỏng vào những giai đoạn khó khăn này

Rõ ràng, khi các cụ nói đến “An cư lạc nghiệp” – chữ An là “an tâm”, chữ “ổn định” ở đây là ổn định cái tâm. Ngày xưa khi mà thời thế nó không phức tạp như bây giờ, chỉ cần có mảnh đất cắm dùi, một chỗ chui ra chui vào là đủ an ổn. Vì các cụ không phải trả nợ ngân hàng

Bây giờ, tôi thấy nhiều người vin vào câu này nhưng thường bỏ qua yếu tố hiểu rằng “an” là an tâm, là có thể bình tâm để mà yên ổn phát triển sự nghiệp. Khi mà cuộc sống của bạn chỉ toàn trả nợ, tâm bạn có bình an được không? Chắc chắn là không? Tôi nói câu này bằng những đau thương của chính tôi. Thời thanh xuân, cái tâm của bạn, trí óc, sức khỏe của bạn nên dành cho sự học hỏi, phát triển năng lực để đi lên, để thăng tiến. Đừng đưa mình vào cái bẫy “An cư lạc nghiệp” mà một vài người lạc hậu đang dùng nó để gây áp lực cho bạn, khiến bạn nghĩ rằng có ngôi nhà là có tất cả

LỜI KẾT… CỦA MỘT NGƯỜI KỂ CHUYỆN

Trên đây chỉ là một câu chuyện nhỏ, một góc nhỏ của cuộc sống mà tôi nói ra. Mỗi người sẽ có một biến thiên, một yếu tố khác trong cuộc sống của mình để làm “câu chuyện mua nhà” trở nên đa dạng và không ai giống ai hoàn toàn. Nhưng, bằng tất cả những gì tôi đã từng trải nghiệm với “nợ”. Bạn hãy thật cẩn trọng, một vài năm ở nhà thuê không có vấn đề gì cả. Sau khi thăng tiến hoặc thu nhập phù hợp để chi trả chỉ 20-30% thu nhập cho khoản trả nợ mua nhà hàng tháng, lúc đó mua cũng không muộn.

Những tấm gương ở nhà thuê nhưng vẫn rất hạnh phúc vẫn nhan nhản trong cuộc sống mà tôi nghĩ bạn cũng đã từng gặp rồi. Nhưng cũng còn đó những tấm gương mà gánh nặng trả nợ ngôi nhà là mầm mống làm suy giảm chất lượng cuộc sống của họ. Bạn hoàn toàn có thể nhìn thấy, có thể học được kinh nghiệm từ đó. Hay có thể rút ra được những đường đi nước bước cho chính mình…

Bạn sẽ được gì ư, được nhiều hơn bạn tưởng. Đó là sự thoải mái về tinh thần, là thời gian và sức khỏe quý giá dùng để nâng cao Human Capital – năng lực con người – thứ giúp bạn thăng tiến trong sự nghiệp. Thăng tiến sẽ giúp bạn làm ra nhiều thu nhập hơn, và đó là thời điểm bạn mua nhà dễ như trở bàn tay. Còn nếu bạn chỉ đi làm cày cục và không còn đủ tinh thần cũng như tiền để đi tăng human capital lên, bạn khó có thể cải thiện thu nhập trong tương lai. Thời đại ngày nay robot sắp sửa làm hết việc của con người, và thị trường việc làm cần năng lực chuyên sâu, sự sáng tạo chứ không chỉ là sự cần cù. Do đó bạn "an cư" nhưng chưa chắc đã lạc nghiệp, mà thực ra "cư" bạn cũng đã "an" đâu.

Còn, thứ quan trọng nhất, là mỗi ngày đi làm về khoảng thời gian ở nhà là thời gian ta và người bạn đời, người thân cùng nhau tận hưởng không khí gia đình, cùng nhau relax. Cùng nhau đi chơi, cùng nhau trải nghiệm niềm vui nho nhỏ, trao đổi trò chuyện, những ánh mắt những nụ cười của người ta thương yêu, sự bình an trong tâm hồn người ta yêu mến - ấy tôi cho mới là chân giá trị mà ta thèm muốn. Phải thế không…?

Theo Nguyễn Thanh Minh